“Çocuklar İçin Felsefe” Atölyelerinde Kullanılan Nitelikli Çocuk Kitapları

   Unesco tarafından onaylanan bu pedagojik yaklaşım yani “Çocuklar için Felsefe” önemli çalışmalardan bir tanesi haline gelmiş durumda. Atölye çalışmalarında çocuklar,  P4C’nin  4C’sini iliklerine kadar hissediyor. Bunlar: Critical (eleşritel), creative (yaratıcı), caring (özenli), collaborative (işbirlikçi). P4C oturumlarında sorgulama, fark etme, analiz etme, argüman geliştirme, analoji yapabilme, anlamları ortaya çıkarma ve farklı bakabilme gibi birçok bilişsel ve sosyal beceriler gerçekleşir. Bu beceriler insanda olması gereken yaşam boyu gelişmesi ve desteklenmesi gereken özelliklerdir. Bu gibi becerilerin çocukluk döneminde bireylerin kavramlarla ilişkili olmasıyla doğrudan etkili. Çocuklar için felsefenin kurucusu Matthew Lipman, erken çocukluk döneminde çocukların kavramlarla karşılaşmalarının onların bilişsel ve sosyal becerilerinin gelişmesinde büyük öneme sahip olduğunu belirtmiştir.  

       Çocuklar için felsefe, kavramların ve soruların olduğu her alanda kullanılan bir öğrenme modeli olduğunu biliyoruz.  “İyi düşünmek ve iyi kavramak; okuyarak, dinleyerek, gözlemleyerek gelişebileceği gibi, büyük ölçüde “yaparak” gelişen becerilerdir.” der felsefeci Dr. Özge Özdemir. Yöntemin bu doğrultuda çocukları felsefe yapmaya davet ettiğini belirtir. İşte P4C sayesinde topluluk içinde merak uyandıran sorular eşliğinde birlikte tartışan çocuklar eleştirel ve işbirliğine dayalı düşünmeyle tanışmış olur.

Çocukları doğru teknikle ve iyi bir uyaranla tartışmalarını sağlamak nitelikli bir eğitim alan, entelektüel seviyesi yüksek, yaratıcı, soru sorma becerisi olan  uzman kişiler (kolaylaştırıcılar) tarafından gerçekleştirilmelidir. (Maalesef günümüzde birkaç saatlik atölyelere katılarak bu işi yapmaya çalışanlar var !) Tabii ki çocuğun merak etme becerisini destekleyen öğretmenler ve ebeveynler de bu noktada önemli yol göstericilerdir.

       Bu modeli uygulayanların, tartışmayı başlatacak olan uyaranı çok iyi seçmesi; nitelikli, felsefi sorgusu yüksek, açık uçlu soruları içinde barındıran çocuk edebiyatı eserlerini bilmesi ve eserleri takip etmesi gerekir.  Çünkü çocuk edebiyatı, çocuğun dil becerisini, bilişsel ve duyuşsal becerisini desteklerken felsefe yapmasını da katkı sağlar. Nitelikli çocuk kitaplarında çocuğun neler yapması ya da yapmamasının söylenmesinden çok, neler yapabileceği, yapamayacağı düşündürülmelidir. Çocuklar, düşünce üretmeye özendirilmeli; eylemlerinin başkaları üzerinde yaratacağı sonuçlar, çocuklara buldurulmalıdır. Bu sebeple çocukların gelişim evrenlerinde “çocuklar için felsefe ve çocuk edebiyatı” ilişkisi anlamlıdır.

         Bu bağlamda sizlere “Çocuklar için Felsefe” atölyelerinde kullanılabilecek nitelikli çocuk edebiyatının önemli örneklerini paylaşıyorum. Tartışmalarda kitapların kolaylaştırıcının yaratıcılığı ve becerisiyle daha da anlamlı hale geleceği inancındayım.

Aşağıda belirttiğim P4C ile ilgili kitaplar elbette ki en son liste değildir. Piyasada çıkan ya da çıkmakta olan oldukça fazla kitap var. Sadece önerilerden oluşan ve size yardımcı olabilecek bir liste olarak düşünmenizi isterim.

İyi Okumalar…

GÖKÇE ÜNEL ŞENOL

Öğretmen / P4C Uzm. Eğitmen

• Matthew Lipman , Philosophy for Children, 1976
• Matthew Lipman, Philosophy in the Classroom, 1980
• Matthew Lipman, Philosophy Goes to School, 1988
• Matthew Lipman, Thinking in Education, 1991
• Matthew Lipman, Thinking Children and Education, 1993
• Jana Mohr Lone, Filozof Çocuk, Sola Unitas Yayınları
• Catherine McCall, Düşünmeyi Dönüştürmek, Nobel Akademik Yayınları
• Thomas Wartenberg, Küçük Çocuklar İçin Büyük Fikirler, Sentez Yayınları
• Peter Worley, Felsefe Makinesi, Paraşüt Yayınları
• Leyla Fonten’den Öyküler Serisi (9 kitap), Redhouse Kidz
• Felsefe Dedektifi Serisi (5 kitap),Kurtul Gülenç, Mandolin Yayınları
• Küçük Filozoflar Serisi (23 kitap), Metis Yayınları
• Meraklı Çocuklar İçin Felsefi Hikayeler,Brendan O’Donoghue, Masalperest Yayınları
• Çıtır Çıtır Felsefe, Brigtte Labbe, Günışığı Yayınevi
• Küçük Filozoflar, Metis Yayınları
• Sen Kimsin?,Ilaria Rodella, Francesco Mapelli, Çınar Yayınları
• Bilgin Çocuk, Nuran Direk, Pan Yayıncılık
• Küçük Prens Üzerine Düşünmek, Nuran Direk, Pan Yayıncılık
• Filozof Çocuk, Nuran Direk, Pan Yayıncılık
• Gençler İçin Felsefe, Nuran Direk, Pan Yayıncılık
• Çocuklarla Felsefe, Nuran Direk, Pan Yayıncılık
• Çocuklar için Felsefe Serisi, Özge Özdemir, Redhouse Kidz Yayınları
• Her Söze Güvenilir Mi?, Özge Özdemir, Redhouse Kidz Yayınları
• Her Şakaya Gülünür Mü?, Özge Özdemir , Redhouse Kidz Yayınları
• Öğretmenim Bir Canavar, Peter Brown, Sevin Okyay, Hep Kitap Yayınları
• Platon’un Maceraları Serisi (8 Kitap), Sistem Yayıncılık
• Çocuklar İçin Felsefi Öyküler, Kurtul Gülenç & Filiz Karadağ, Dinozor Çocuk
• Nokta, Peter H.Reynolds, Altın Kitaplar
• Kelime Koleksiyoncusu, Peter H.Reynolds, Altın Kitaplar
• Mış Gibi, Peter H.Reynolds, Altın Kitaplar
• Eric Carle, Kafası Karışık Bukalemun, Kuraldışı Çocuk
• Küçük Prens, Antony Saint Exupery, Can Çocuk
• İyi Yürekli Dev Memo, Julia Donaldson, Türkiye İş Bankası Yayınları
• Julia Donaldson, Bir Kabuğu Paylaşmak, Türkiye İş Bankası Yayınları
• Antonio Gramsci, Fare ile Dağ, Desen Yayınları
• Philip C. Stead, Bekçi Amos’un Hastalandığı Gün, Yapı Kredi Yayınları
• Hannah Hoose & Phillip Hoose, Hey, Little Ant
• Eric Carle, Huysuz Uğurböceği, Kuraldışı Çocuk
• Rolande Causse, Nane ve Jean-LucVézinet, Toprak Ana Masalları, Paraşüt Yayınları
• Barroux, Hoş Geldiniz, Redhouse Yayınları
• Peter H. Reynolds, Benden Bir Tane Daha Olsa, Altın Kitaplar
• Jon Agee, Bu Kitabın Ortasında Duvar Var, Domingo
• Özge Bahar Sunar, Bisiklet Ustası, Redhouse Yayınları
• Kobi Yamada, Bir Fikirle Ne Yaparsın?, Nar Çocuk
• Kobi Yamada, Bir Problemle Ne Yaparsın?, Nar Çocuk
• Kobi Yamada, Bir Fırsatla Ne Yaparsın?, Nar Çocuk
• Filozof Çocuk Serisi (18 kitap), Tudem Yayınları
• Ne İstersin Makinesi, Tuğçe Büyükuğurlu, Gözde Eyce, Masal Perest Yayınları
• Çöl Prensi ve Buz, Tuğçe Büyükuğurlu, Gözde Eyce, Masal Perest Yayınları
• Bazı Günler, Heinz Janisch, Helga Bansch, Dürrin Tunç, Yapı Kredi Yayınları
• Aydaki Keçi ya da Anı Yaşamak, Stefan Beuse, Sophie Greve, Olcay Geridönmez, Ginko Çocuk Yayınları,
• Asla Neden Diye Sorma, Shaun Tan, Çev: Tuğçe Akyüz, Desen Yayınları
• Olmayan Bir Köpeğin Hikayesi, Edward Van De Vendel, Anton Van Hertbruggen, Nurşen Kaya, Final Kültür Sanat Yayınları
• Nil Soru Soruyor, Seza Aksoy, Ümit Öğmel, Kök Yayıncılık
• Kırmızı Sarı Siyah Beyaz, Brigitte Minne, Carll Cneut, Türkay Yalnız, Sarıgaga Yayınları
• Zafer Kimin? David Mckee, Ümit Mutlu, Uçanbalık Yayınları
• Kırmızı Ringa, Gonzalo Moure, Alicia Varela, Bülent Kale, Sarıgaga Yayınları
• Kuyruğu Zilli Tilki, Caroline Mc Avoy, Ali Nesin, Nesin Yayınları Çocuk Cenneti Kitaplığı
• Senin Gibi, Jean-Baptiste Del Amo, Pauline Martin, Sara Adakan, Meav Yayıncılık
• Sarılalım Mı? Simona Ciradolo, Zeynep Sevde, Taze Kitap Yayınları
• Canını En Çok Ne Yakar? Paco Livan, Roger Olmos, Esin Güngör, Redhouse Kidz